23 februari 2012
In de basketballhemel. Daar hebben veertien jonge basketballers van Caland Jeugd Basketball en hun begeleiders tussen 8 en 13 februari mogen vertoeven voor een trainingsstage. Die basketballhemel heet Badalona, in het Catalaans ook bekend als “Capital Europea del Bàsquet”, basketballhoofdstad van Europa.
Natuurlijk, er zijn meer basketballhemels. In de Verenigde Staten, in voormalig Joegoslavië, in Litouwen, in Griekenland, om maar een paar landen te noemen. Maar wat was het fenomenaal om vijf dagen lang deel te mogen uitmaken van deze hechte basketballgemeenschap van twaalfeneenhalfduizend zielen, die behoort tot de metropool Barcelona en direct ten Noordoosten van die prachtige stad ligt langs de Catalaanse kust. En wat hebben we fantastische indrukken en ideeën opgedaan die van waarde kunnen zijn voor het Nederlands basketball. Daarover zometeen meer. Eerst nog even verder met superlatieven strooien.
Wat was het geweldig voor deze 12-, 13- en 14-jarige basketballers van BC Apollo en Harlemlakers om, in het stadion waar het Amerikaanse Dream Team in 1992 Olympisch goud won, training te krijgen van supertrainer Josep Maria Margall. Een superschutter ook, die zelf in 1984 met Spanje de Olympische basketballfinale speelde tegen Michael Jordan en Team USA. Geweldig ook voor de deelnemers aan Caland Jeugd Basketball om in datzelfde stadion training te krijgen van Jordi Martí, technisch directeur van de jeugdafdeling van Joventut Badalona. Om er mee te trainen met de jeugdteams van Joventut Badalona. Om er te kijken naar heel veel zinderende en enorm goede wedstrijden van diezelfde jeugdteams en je nieuwe vrienden aan te moedigen.
Wat was het bijzonder om je te mogen mengen onder al die gezinnen en families, onder al die baby’s, peuters, kleuters, oudere kinderen, vaders, moeders, opa’s, oma’s, ooms en tantes, die leven voor het basketball en die samen de groenzwarte traditie van Joventut Badalona in stand houden. Om aanwezig te zijn bij de training van het eerste herenteam van Joventut en met alle spelers te poseren voor een gezamenlijke teamfoto. Maar ook om met een traan van ontroering in de ooghoek de allerjongste basketballers, van vier en vijf, met heel veel plezier en op een speelse manier de beginselen van het basketball te zien leren tijdens trainingen en wedstrijdjes. Of om door Badalona te slenteren, waar het stikt van de basketballhallen en -halletjes, de meesten prachtig oud omdat er niets wordt afgebroken. Waar je op bijna alle pleinen en straathoeken en zelfs op daken van gebouwen basketballveldjes kunt ontwaren.
Met als klap op de vuurpijl tien basketballvelden bovenop winkelcentrum Màgic Badalona, waar zelfs in deze relatief koude periode (zo’n 4 graden boven nul) ‘s avonds door de basketballjeugd van Joventut Badalona werd getraind. Wat was het schitterend om op de laatste dag op zes rijen van het veld te mogen zitten in het Olympisch stadion, tijdens de grote Catalaanse derby tussen Joventut Badalona en FC Barcelona, gevolgd door een etentje met de beste speler van Joventut in die wedstrijd, Nederlands international Henk Norel. En bovenal ook om bevriend te raken met de mensen van Joventut Badalona en de damesclub Sant Adrià, die ons zo geweldig hebben geholpen en hun hart voor ons hebben opengesteld. Of, zoals Jordi Martí het volkomen gemeend aan de kinderen van Caland Jeugd Basketball vertelde: “Ons stadion is jullie huis, jullie zijn hier altijd welkom.”
Dat huis staat er nu twee decennia, maar de diepgewortelde basketballtraditie van Club Joventut Badalona bestaat al 82 jaar. Een traditie die boven alles de nadruk legt op het ontwikkelen van individuele basketballkwaliteiten van spelers. Talloze basketballers zijn vanuit de jeugdopleiding van Joventut doorgebroken naar de wereldtop. Voorbeelden daarvan zijn Josep Maria Margall, Jordi Villacampa, de broers Rafael en Tomàs Jofresa, Raul Lopez, Rudy Fernandez, onze eigen Henk Norel en natuurlijk Ricky Rubio. Die laatste debuteerde op de onvoorstelbaar jonge leeftijd van 14 jaar, 11 maanden en 24 dagen in de Spaanse ACB-competitie voor het eerste herenteam van Joventut.
Ook binnen de huidige ACB, de hoogste Spaanse divisie, lopen vele spelers rond die door Joventut zijn opgeleid, 14 in totaal. Slechts FC Barcelona scoort nog hoger met 15, maar het verschil is dat Barcelona spelers pas binnenhaalt en verder opleidt vanaf de leeftijd van 13 jaar. Datzelfde geldt voor Real Madrid en veel andere clubs in de ACB. Estudiantes Madrid daarentegen is een club die net als Joventut zeer succesvol is in het opleiden van basketballers vanaf de leeftijd van vier jaar. In de ACB spelen op dit moment 13 spelers die hun opleiding genoten bij Estudiantes. Joventut en Estudiantes zijn ook de clubs die de meeste zelf opgeleide spelers in hun selectie hebben: beiden acht.
Mede en vooral door Joventut Badalona heeft het Catalaanse basketball een stempel gedrukt op het basketball in Spanje en op Planeet Basketball. Het geheim achter dat succes ìs geen geheim, want het valt af te lezen uit de structuur en de werkwijze van de club. Een structuur en werkwijze die al werden gehanteerd toen er nog geen grote bedragen beschikbaar waren voor de jeugdopleiding, maar die in de loop der jaren wel hebben geleid tot vele sportieve en commerciële successen. Een structuur en werkwijze die verankerd zijn in het beleid van de Catalaanse basketballbond, waar Joventut toe behoort. Succes begint niet met geld. Succes begint met een droom. Een droom die leidt tot een visie, een visie die wordt gekoppeld aan een plan. Een plan dat vervolgens jarenlang, decennialang met volle inzet, ambitie en enthousiasme wordt uitgevoerd en bijgestuurd. Een proces dat in Badalona al 82 jaar geleden is ingezet.
We hebben in Nederland een enorme achterstand, maar dat mag ons er niet van weerhouden om vandaag te beginnen met bouwen aan onze toekomst, op de manier waarop dat bijvoorbeeld in Badalona en Catalonië gebeurt. Hoe veelbetekenend is het prachtige citaat van Albert Einstein in het inleidende hoofdstuk van de Catalaanse spelregelboekjes voor mini- en U14-basketball, een citaat dat alles zegt over de manier waarop Catalonië naar jeugdbasketball kijkt? “No intentis convertir-te en en un home d’èxit. Intenta convertirte en un home amb valors.” “Probeer geen mens van succes te zijn. Probeer een mens van waarde te zijn.”
Het belang van plezier hebben en leren wordt in Catalonië niet alleen in de spelregelboekjes boven het belang van winnen gesteld, maar ook heel duidelijk in de praktijk uitgedragen. Natuurlijk, ook Catalaanse jeugdspelers en hun ouders en coaches willen liever een wedstrijd winnen dan verliezen en beleven elke basketballwedstrijd met Mediterrane hartstocht. Maar het respect voor de tegenstander en de scheidsrechter blijft altijd in stand. Laat staan het respect voor de eigen spelers en de eigen coach. De jonge spelers gedragen zich enorm gedisciplineerd. Natuurlijk hebben ook zij hun momenten van teleurstelling, maar ze zetten zich daar razendsnel overheen. Ze doen dat niet alleen omdat ze dat van het begin af aan zo geleerd hebben. Ze doen het ook omdat ze, van welke leeftijd ze ook zijn en in welk team ze ook spelen, heel graag bij de club willen blijven horen om kans te blijven maken een goede basketballer te worden.
Over jonge spelers gesproken, Joventut Badalona heeft er nogal wat. Alleen jongens overigens. Voor meisjes is er, drie metrohaltes verderop, de in Catalonië zeer succesvolle meisjes- en damesclub Femení Sant Adrià. Daar hebben tijdens deze stage de meiden van Caland Jeugd Basketball meegetraind en ook daar werden we met open armen en warme belangstelling ontvangen. Bij Joventut bestaat de jeugdafdeling momenteel uit 35 teams die zo’n 350 jonge basketballers huisvesten. Ingedeeld naar een leeftijdsperiode van één jaar en dus niet van twee jaar zoals in Nederland gebruikelijk is. Dus niet U10, U12, U14 zoals bij ons, maar U5, U6, U7, U8 en ga zo maar door. Waarbij de kleintjes niet op een heel veld trainen en spelen, maar op een half veld, in de breedte.
Die jonge basketballers worden allemaal volgens een gedegen plan opgeleid, waarbij er een doorgaande lijn is van de allerjongsten naar de 17-jarigen. Naarmate de kinderen ouder worden, leren ze steeds weer iets bij. Het basketball dat de jeugdteams van Joventut spelen, is daardoor zeer herkenbaar. Hoewel het wel even schrikken en vervolgens de ogen uit je kop genieten is, als je bijvoorbeeld voor het eerst de Mini A-ploeg (het eerste U12-team) een wedstrijd ziet spelen. Het tempo en de intensiteit liggen zó hoog dat je de eerste momenten werkelijk naar adem zit te snakken. Dat heeft deels te maken met een kleine maar o zo belangrijke spelregelaanpassing in het mini- en U14-basketball. Een aanpassing die we in Nederland zo snel mogelijk zouden moeten doorvoeren. Als er namelijk een bal moet worden ingenomen na een overtreding (dus niet na een persoonlijke fout) mag dit meteen worden gedaan, zonder dat de scheidsrechter de bal eerst hoeft aan te raken. De Catalaanse jeugdspelers zijn hier helemaal op ingesteld en benutten werkelijk iedere gelegenheid om de fastbreak in te denderen.
Bijkomend voordeel is dat jeugdspelers al heel jong scheidsrechterssignalen leren herkennen. En geen seconde de tijd hebben om te protesteren, mocht dat al in ze opkomen. Hoe gaat zo’n fastbreak dan? Nou, razendsnel dus. Vooral via passing en zo min mogelijk via dribbles. En regelmatig komt het voor dat er ballen 15 meter het veld uitvliegen, omdat iemand al te enthousiast een baseballpass over de lengte of de breedte van dat veld tracht te peren. Maar coaches worden daar niet boos om. Want ze weten dat het de volgende keer wel zal lukken. En dat het steeds vaker zal lukken naarmate de spelers ouder worden. En dat één van zijn of haar spelers op dit onderdeel misschien wel de volgende Ricky Rubio wordt. En als dan de fastbreak mocht worden afgestopt, dan komt het zelden tot een overtreding van de 24-secondenregel. Ja, ook deze regel geldt bij alle mini- en U14-wedstrijden, om de vaart in het spel te houden. Mogen we ook meteen invoeren in Nederland. Maar goed, die regel wordt daar dus zelden overtreden, omdat de spelers van jongs af aan hebben geleerd om als het maar enigszins mogelijk is, de één tegen één op te zoeken. Daarvoor is het nodig dat de dribbletechniek goed ontwikkeld is. En dat is-ie. Soms is de ballhandling nog niet eens zo goed als bij jonge Nederlandse basketballers. Maar hun Catalaanse leeftijdgenoten zijn vaak weer begaafder in dribbelen op snelheid, het gebruiken van de dribble in spelsituaties en het nemen van de juiste beslissingen vanuit de dribble.
Vervolgens is het nodig dat de techniek van het afmaken naar de basket goed ontwikkeld is. Ook hier geen reden tot twijfel. Alle denkbare moves zitten deze jonge spelers in de genen. Het afmaken met de linker- of de rechterhand, voorwaarts, achterwaarts, vanaf de rechterkant of vanaf de linkerkant van de basket, het wordt allemaal uitgeprobeerd. Regelmatig met succes, maar regelmatig ook zonder. En ook hier worden de coaches niet boos. Ook hier stellen zij hun spelers volop in de gelegenheid om fouten te maken en daarvan te leren.
Waar coaches wel boos om kunnen worden, is als één van hun spelers niet voldoende dicht op zijn man verdedigt. Meer dan een armlengte afstand is echt uit den boze. Maar dat is een kwestie van houden aan je afspraak. En je houden aan een afspraak is iets wat je niet hoeft uit te proberen, maar wat je altijd kunt doen. Net als in Nederland overigens is in Catalonië man-to-manverdediging verplicht en zoneverdediging niet toegestaan. Het verschil is dat men zich er daar echt consequent aan houdt. Er wordt soms wel geholpen in de verdediging, maar eigenlijk alleen maar in de eigen bucket en als er echt geen ander redmiddel meer is. Voor de rest zie je eigenlijk continu strikte 1-op1-verdediging en ook nog eens over het hele veld. Ook screens of aanvalssystemen zijn er niet bij, dat komt allemaal pas later. Het is jij tegenover je man. Niet solistisch, maar deel uitmakend van fundamenteel teamspel. Geweldig voor de individuele ontwikkeling van zowel de aanvallende als de verdedigende speler. Geweldig voor de snelheid van het spel.
Maar wat nu als je fastbreak is afgestopt en je één-tegen-één ook? Welnu, dan komt de volgende fundamental in beeld, eentje waar ze bij Joventut Badalona heel veel eer in leggen. De pass. Ik hoorde tijdens deze trainingsstage van Brord Brugman, de trainer van Caland Jeugd Basketball, een mooie uitspraak van Henk Norel daarover. Henk had hem verteld hoe hij in Nederland vaak had meegemaakt dat wanneer hij als lange man vrijstond in de buurt van de basket en één van zijn teamgenoten de bucket in dribbelde, hij de bal dan toch niet kreeg. “En toen ik hier kwam, had ik vaak zelf niet eens in de gaten dat ik vrij stond en had ik de bal al in mijn handen.” Ook bij de Mini A van Joventut zie je alle mogelijke passes al voorbij komen. Zelfs de behind-the-backpass. Niet om show te maken, maar omdat erop getraind wordt en omdat het gestimuleerd wordt. En omdat het op sommige momenten de enige oplossing is. En dan weet je als coach dat er tijdens een wedstrijd wel een paar het bos in zullen vliegen. Jammer dan. Je weet van tevoren dat er tijdens zo’n wedstrijd tweehonderd dingen fout zullen gaan en tweehonderd dingen goed. En je weet dat dat ook bij de tegenstander zal gebeuren. Het is allemaal onderdeel van het proces.
Onderdeel van het proces is ook de rol van de scheidsrechter. Enkelvoud, want is het er tot en met het U14-niveau maar één. Hij of zij laat spelen en fluit geen lichte fouten af die toch niet van invloed zijn op het spel. Ook zo blijft het tempo erin. En ja, coaches en toeschouwers zijn soms best teleurgesteld in een beslissing, maar leggen zich daar snel bij neer. Spelers heb ik helemaal niet zien protesteren tegen de scheidsrechters. In Catalonië kun je niet alleen het Badalona-verdinegra (groenzwart) of Barcelona-blaugrana (blauwdonkerrood) maar ook het arbitersgrijs met trots dragen. Onderdeel van het proces is ook dat er niet noodzakelijkerwijs extreem veel wordt getraind, maar wel heel goed en intensief. De jeugdtrainers en -begeleiders zijn allemaal goed geschoold en er is zelfs een technisch directeur uitsluitend voor de jeugd, eerdergenoemde Jordi Martí. Daarbij trainen de kinderen vaak ook nog op school. Bijna elke basisschool heeft wel naschoolse basketballactiviteiten, van goede kwaliteit.
Tot slot nog een paar andere interessante spelregelaanpassingen die ik niet onvermeld wil laten. De Catalaanse minibasketballregels, de U12-regels dus, voorzien in acht perioden van zes minuten, waarin elke speler een minimum- en een maximumaantal perioden mag c.q. moet spelen. Wij in Nederland kennen ook dat principe van verdeling van speeltijd in de U12-categorie. Maar het belangrijkste verschil is dat in Catalonië elke periode begint met 0-0. Merkwaardig gezicht om na elk kwart de score op het scorebord weer naar de brilstand te zien springen, maar ook hier zit weer een idee achter. Het idee dat het niet gaat om succes (het winnen van de wedstrijd), maar om waarde (het plezier dat je hebt en het leerproces dat je doormaakt). Aan het eind van de wedstrijd worden de scores van elke periode bij elkaar opgeteld en is de ploeg met de meeste punten winnaar van de wedstrijd. Maar dat is dan nog slechts voor de statistieken. De verliezende ploeg kan op deze manier zelfs meer perioden hebben gewonnen dan de tegenstander, en dat geeft toch voldoening. Ook in het Catalaanse U14-basketball is een spelregelaanpassing gemaakt die navolging verdient in Nederland. Net als bij de minibasketballers is er in de U14-competitie de verplichting om de spelers een minimumaantal perioden te laten spelen. In Nederland is het mogelijk om spelers van 12 en 13 jaar een hele wedstrijd op de bank te laten zitten en die mogelijkheid zou eigenlijk moeten worden uitgesloten. Waarom lijkt me na al het bovenstaande duidelijk. Overigens verloopt de overgang van U12- naar U14-basketball in Catalonië meer gefaseerd dan in Nederland. In ons land ga je van een kleine bal en een lage basket direct naar een grote bal en een hoge basket. In Catalonië maak je een tussenstap in het U13-basketball met al wel een hoge basket, maar nog de kleine bal. En dat terwijl de Spaanse kinderen op deze leeftijd over het algemeen fysiek verder ontwikkeld zijn.
Op het moment dat ik dit schrijf, zo’n anderhalve week na terugkomst uit Badalona, zit ik nog na te genieten van deze memorabele trainingsstage in dat bijzondere basketball-land Spanje. Het land dat zijn spelers en speelsters zo goed opleidt dat het inmiddels in de FIBA-rankings met afstand het tweede basketball-land van de wereld is. Achter het land dat de sport heeft ontwikkeld, de Verenigde Staten. Ik denk zelfs dat ik nooit zal stoppen met nagenieten. Dit bezoek aan Badalona, het epicentrum, de kraamkamer, het kloppende hart van de Spaanse jongens-jeugdopleiding zit voor altijd in mijn systeem. In Badalona is basketball geen onderdeel van het leven, maar is basketball het leven zelf. Daar, in dat kleine, vriendelijke stadje langs die prachtige Catalaanse kust, maar ook in Sant Adrià de Besòs en in vele andere plaatsen in de omgeving, is basketball een familietraditie met diepe wortels. Zo diep dat de boom erboven altijd zal blijven staan, uitkijkend over de generaties die hem verzorgden en nog zullen verzorgen. Wij hebben een stekje van die boom meegekregen van onze vrienden in Catalonië. We hebben het in Nederlandse grond geplant en zullen het blijven verzorgen met al onze liefde.
